Praca z ciałem

„Poczucie uwięzienia w jakimś ciemnym miejscu, w którym nie widzę wyraźnie ścian, sufitu, czasem nawet podłoga wydaje się wymykać spod nóg – wrażenie bycia w zawieszeniu… Niezależnie od siły nacisku osób z zewnątrz, oczekiwań i wymagań, niezależnie od własnej potrzeby podejmowania działań, zawsze towarzyszy uczucie bezsilności, beznadziei, z przytłaczającą świadomością przemijania potęgującą brak nadziei. Cały wysiłek, wszystkie siły to „za mało” aby uwolnić się od ciężaru i bólu ciała…” – W taki sposób swój stan podczas epizodu depresyjnego opisywała jedna z moich pacjentek.

To trudne doświadczenie jest głęboko zakorzenione w ciele cierpiącej osoby i poprzez ciało można pracować na rzecz poprawy dobrostanu osoby cierpiącej.

Aby wyjść z impasu i nie pogłębiać objawów, najczęściej potrzebne są przyjazne i wspierające środowisko najbliższych, łagodząca objawy farmakoterapia, a także praca nad poznaniem przyczyn takiego stanu i wprowadzanie pożądanych zmian poprzez podjętą psychoterapię.

Depresja jest chorobą objawiającą się na zewnątrz, w zachowaniu, w odniesieniu do swojej cielesności dlatego potężnym narzędziem pracy psychoterapeutycznej jest właśnie ciało zarówno pacjenta jak i terapeuty. Odzwierciedlanie, czy też dostrajanie się, sprawia, że neurobiologiczna infrastruktura terapeuty obserwującego pacjenta, pozwala mu poczuć coś na kształt tego, co przeżywa pacjent. Podczas relacji ruchowej uwaga jest nakierowana na ekspresję wyrażaną przez ciało pacjenta. Terapeuta dostraja się do wewnętrznego świata pacjenta, spostrzegając jego zachowanie z zewnątrz. W wyniku doświadczenia w pracy i wyczulenia na proces odzwierciedlania, terapeuta może sprawnie uzyskać wgląd w pacjenta. Pacjent natomiast próbuje zobaczyć i zrozumieć, co mówi jego ciało od wewnątrz. Może także zobaczyć odzwierciedlenie swojej ekspresji w ciele terapeuty.

Terapia Tańcem i Ruchem umożliwia ukierunkowanie uwagi na informacje płynące z ciała pacjenta, na odnajdywanie zapamiętanych w nim doświadczeń i powiązanymi z doświadczeniem emocjami. Źródłem informacji mogą być cielesne doznania, zapamiętane w ciele emocje lub zdarzenia, miejsca w ciele o szczególnym napięciu lub zwiększonej wrażliwości, zesztywnienia, pojawiające się podczas ekspresji ruchowych schematy ruchowe, a także przybierane postawy ciała (tzw. rzeźby) oraz pojawiające się dźwięki lub frazy. Uaktywnianie uwagi na tego typu obszary, pozwala dotrzeć do emocji i wspomnień oraz dać im przestrzeń, aby mogły wybrzmieć.

Z mojego doświadczenia pracy z osobami cierpiącymi na depresję, niezależnie od wieku w jakim zachorowały (z dziećmi, z młodymi dorosłymi, z dorosłymi osobami w kryzysie, z seniorami), wynika, że sposób pracy werbalnej uzupełniony przez doświadczenie pracy z ciałem (ekspresja, samopoznanie, napięcia, zrozumienie potrzeb, odzwierciedlanie), jest sposobem docierania do głębokich pokładów myśli i emocji (pokładów przyczyniających się do depresji), ukrytych przed światem i samym sobą, których poznanie, zrozumienie i odreagowanie, daje ulgę i uczucie wolności.

Marek Wójs, TPM – Psycholog, Certyfikowany Psychoterapeuta Tańcem i Ruchem